Domowy izotonik - jak zrobić?
2023/07/19
Nawadnia trzy razy lepiej niż woda i jest najlepszy na upały. Jak zrobić domowy izotonik szybko i tanio? Ten składnik dziwi każdego
Kiedy za oknem upał, nie możemy zapomnieć o prawidłowym nawodnieniu. Najczęściej wówczas sięgamy po wodę lub schłodzone napoje, jednak nie zawsze to dobry wybór. Dziś podpowiemy, jak zrobić domowy napój izotoniczny, który nawadnia dużo lepiej niż woda i natychmiast uzupełni utracone substancje. Jednego z kluczowych składników używasz w kuchni non stop i raczej nie kojarzy się z napojami. Chodzi o sól. Dzięki temu składnikowi zrobisz prosty napój izotoniczny za parę złotych.
Domowy izotonik nie tylko świetnie smakuje i gasi pragnienie, ale także dostarcza cennych minerałów, które należy uzupełniać, szczególnie w upalne dni. Napój izotoniczny pomaga zapewnić optymalne nawodnienie organizmu dzięki zawartości cukru i składników mineralnych w porównaniu z wodą. Napoje izotoniczne są dobre na intensywny trening i... na kaca. Jak działa napój izotoniczny? Kiedy warto z niego korzystać, a kiedy wystarczy pić wodę? Jak zrobić domowy napój izotoniczny?
Jakie znaczenie dla organizmu mają napoje izotoniczne?
Kiedy napój izotoniczny najlepiej nawadnia organizm?
Dlaczego nie wystarczy po prostu nawadniać się wodą?
Kto powinien pić napój izotoniczny?
Co to jest napój izotoniczny?
Mówi się, że napoje izotoniczne nawilżają lepiej niż woda. Zasadniczo napój izotoniczny to napój, który oprócz wody zawiera cukry proste i minerały (elektrolity) w takich proporcjach do wody, aby przyspieszyć ich wchłanianie w jelicie cienkim. Cały proces polega na wyrównaniu różnicy stężeń. Kiedy składniki odżywcze (cukry, sole mineralne) są wchłaniane w jelitach, a następnie transportowane do krwiobiegu i komórek, ich stężenie wzrasta. W związku z tym organizm szybciej wchłania wodę z przewodu pokarmowego i transportuje ją dalej – w celu obniżenia stężenia składników odżywczych. Innymi słowy, aby zapewnić więcej wody, w której te składniki mogą się rozpuścić. A teraz trochę dokładniej o toniczności i osmolalności - parametrach, które odpowiadają za rodzaje napojów, które nazywamy izotonicznymi, hipotonicznymi i hipertonicznymi. Toniczność to zdolność cieczy otaczającej komórkę do spowodowania, że komórka wchłania lub uwalnia wodę. Z kolei osmolalność odnosi się do stężenia substancji rozpuszczonych w roztworze płynnym (w naszym przypadku napoju) w porównaniu z innym roztworem (np. krwią, płynem wewnątrzkomórkowym). Izotoniki mają osmolalność i toniczność zbliżoną do płynów ustrojowych, co tłumaczy ich korzystne właściwości nawadniające. Izotoniki zapobiegają zarówno odwodnieniu, jak i przewodnieniu komórek.
Jakie znaczenie dla organizmu mają napoje izotoniczne?
Napoje izotoniczne są źródłem elektrolitów, szybkiej energii w postaci cukrów prostych oraz wody. Ich rolą jest uzupełnianie płynów w organizmie i zapobieganie odwodnieniu na skutek utraty elektrolitów, które występują podczas intensywnego pocenia się lub innej utraty wody - wzmożonego oddawania moczu, biegunki czy wymiotów. Napoje izotoniczne oprócz elektrolitów dostarczają energii podczas treningu, co jest ważne w przypadku długiego lub bardzo intensywnego wysiłku. Można je również stosować jako element posiłku potreningowego w celu szybkiego uzupełnienia strat glikogenu mięśniowego podczas wysiłku. Napój izotoniczny charakteryzuje się zawartością cukrów na poziomie 4-8 g w 100 g.
Kiedy napój izotoniczny najlepiej nawadnia organizm?
Nie każdy napój izotoniczny ma takie same właściwości nawadniające. Zależą one przede wszystkim od zawartości cukru. Przez długi czas uważano, że każdy napój izotoniczny jest lepszy od hipotonicznego (tj. napoju o niższej zawartości soli mineralnych i cukru niż napój izotoniczny). Jednak analiza badań naukowych przeprowadzona przez naukowców z Massey University w Nowej Zelandii wykazała, że najbardziej optymalne nawodnienie organizmu osiąga się, gdy zawartość cukru mieści się gdzieś pomiędzy hipotonicznym a izotonicznym, czyli nie więcej niż 4 g na 100 g napoju. Dlatego napój izotoniczny z 4 g cukrów w 100 g nawadnia lepiej niż woda.
Dlaczego nie wystarczy po prostu nawadniać się wodą?
Na co dzień woda jest zdecydowanie wystarczająca. Jeśli jednak wystąpią ubytki elektrolitu, np. wskutek nadmiernego pocenia się woda nie zapewnia odpowiedniej funkcji nawodnienia, ponieważ brakuje w niej soli mineralnych. Picie dużej ilości wody o niskiej zawartości elektrolitów powoduje głównie częstsze oddawanie moczu, ale nie szybkie nawodnienie. Woda nie zostanie wchłonięta do ogniw, aby uniknąć dalszego rozcieńczania elektrolitów, których stężenie jest już zbyt niskie.
Kto powinien pić napój izotoniczny?
Przeciętny człowiek, który nie uprawia żadnej aktywności fizycznej i jest zdrowy, nie musi codziennie pić napoju izotonicznego. Woda jest zdecydowanie wystarczająca do regularnego nawadniania organizmu. Izotonik jest przydatny, gdy straty płynów z organizmu (z potem, moczem, zawartością pokarmu) przekraczają średnią i wzrasta zapotrzebowanie organizmu na elektrolity. Do takich sytuacji należą: - aktywność fizyczna trwająca dłużej niż godzinę, - aktywność fizyczna trwająca krócej niż godzinę, ale o bardzo dużej intensywności, - praca w gorących warunkach, - przewlekła biegunka, - przewlekłe wymioty, - zwiększone oddawanie moczu, picie alkoholu, kac. Izotonik to dobry wybór do picia podczas intensywnego, długiego treningu i po treningu, a także podczas ciężkiej, fizycznej pracy. Aby uniknąć silnego kaca, wskazane jest picie izotonika już w trakcie spożywania alkoholu, a nie dopiero następnego dnia, kiedy skutki odwodnienia spowodowanego alkoholem trzeba raczej naprawić niż zapobiegać. Należy pamiętać, że napój izotoniczny nie jest dobrą opcją dla każdego. Osoby, które muszą kontrolować spożycie cukru, np. osoby cierpiące na insulinooporność i cukrzycę mogą źle się czuć po przyjęciu dużej dawki cukru w napoju izotonicznym. Napojów izotonicznych powinny unikać także osoby na diecie niskosodowej, np. osoby z nadciśnieniem.
Jak zrobić domowy izotonik?
Kluczowa jest właściwa proporcja cukru i soli do wody. Przepis na izotonik będzie zawsze zawierał 40 g cukru (na podstawie badań przyjmujemy właśnie tę ilość za najskuteczniejszą w nawadnianiu organizmu) i ok. 1 g soli kuchennej (chlorku sodu) na litr wody. Składniki wystarczy wymieszać i mamy gotowy domowy napój izotoniczny. Co ważne, cukrem musi być monocukier lub dwucukier, jak np. glukoza, fruktoza i sacharoza. Alkohole cukrowe, jak ksylitol i erytrol, nie działają na osmolalność i toniczność w taki sam sposób jak cukry proste.
Na podstawie bazowego przepisu 40 g cukru (3,5 łyżki cukru kryształ lub 2 łyżki miodu) + 1 g soli (ok. 1/4 łyżeczki) + 1 litr wody można tworzyć bardzo różne smakowe wariacje domowych napojów izotonicznych. Byle proporcja cukru i soli do wody została zachowana.
Domowy izotonik jabłkowo-miętowy
- 400 ml soku jabłkowego
- 600 ml wody
- 1/4 łyżeczki soli
- 3 gałązki świeżej mięty
Domowy izotonik imbirowy
-2 łyżki miodu
- sok z 1 cytryny
- 850 ml wody
- napar z kilku cienkich plasterków imbiru zalanych 100 ml wrzątku
Domowy izotonik arbuzowy
- 500 g arbuza bez skóry
- 500 ml wody kokosowej
- szczypta soli Arbuza bez pestek
zmiksować z wodą kokosową, dodać sól.
Domowy izotonik ogórkowy:
- pół zielonego ogórka
- 4 plastry cytryny
- kilka liści mięty lub 2 gałązki rozmarynu
- 1 łyżka octu jabłkowego
-1 płaska łyżka cukru lub miodu
- płaska łyżeczka soli kłodawskiej
- dodatkowo: kilka plastrów świeżego imbiru, kostki lodu
1. Ogórka dokładnie umyj i pokrój w plastry. Podobnie pokrój cytrynę, a miętę zgnieć w dłoniach.
2. Składniki przełóż do karafki lub butelki, zalej wodą, dodaj sól, cukier i ocet. Całość dokładnie wymieszaj, by cukier i sól się rozpuściły.
3. Napój przełóż do lodówki na 2-3 godziny, by składniki uwolniły swój smak i wartości odżywcze. Dla dodatkowego orzeźwienia dodaj kostki lodu.
Do przygotowania domowego izotonika można także użyć plastrów pomarańczy, czereśni, truskawek i innych owoców.
Pamiętaj, żeby podczas upałów lub wzmożonego wysiłku fizycznego, zawsze mieć pod ręką butelkę odżywczego napoju.
